ดร.เสรี นนทสูติ กรรมการสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม, รองกรรมการผู้จัดการอาวุโส มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาองค์กรภาครัฐ (รุ่น 2533)

“ในปี พ.ศ.2565 นี้ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ก่อตั้งมาครบรอบ 88 ปี ถือเป็นสถาบันการเรียนการสอนวิชากฎหมายที่ต่อเนื่องยาวนานที่สุดในประเทศ คำถามที่เราควรร่วมกันพิจารณาคือ คณะนิติศาสตร์จะก้าวต่อไปในแนวทางไหน หรือถ้าจะตั้งคำถามในแนวยุทธศาสตร์ของรัฐก็คือนิติศาสตร์ 4.0 (หรือ 5.0) ควรมีหน้าตาเป็นอย่างไร?

ตั้งแต่ผมเข้าเรียนที่คณะนิติศาสตร์ในปี พ.ศ. 2533 เกิดเหตุการณ์หรือที่เรียกกันปัจจุบันว่า Disruption หลายอย่างที่กระทบต่อคณะนิติศาสตร์และสมาชิกของคณะทั้งนักศึกษา คณาจารย์และบรรดาศิษย์เก่าในด้านการเมืองและเศรษฐกิจ ตลอดจนกระแสความเปลี่ยนแปลงในภูมิภาคและระดับโลก ผมยังจำได้ดีว่ารุ่นนักศึกษาธรรมศาสตร์ปี 33 ทุกคณะถือเป็นรุ่นที่ 4 ที่ยังต้องเรียนที่ศูนย์รังสิตในปีหนึ่ง ก่อนที่จะย้ายเข้าเรียนแต่ละคณะที่ท่าพระจันทร์ในปีสอง ในช่วงซัมเมอร์ปีหนึ่งนั้นเองเกิดการปฏิวัติรัฐบาลชาติชายโดยคณะ รสช. และต่อมาก็เกิดเหตุพฤษภาทมิฬขึ้นในปี พ.ศ. 2535 ในทางการเมืองประเทศไทยอยู่ในสภาวะประชาธิปไตยแปรปรวนดีร้ายสลับกันไป แต่แน่ชัดว่าโครงสร้างกฎหมายและการเมืองไม่สามารถจัดการความแตกต่างทางขั้วความคิดการเมืองได้จนนำไปสู่ความรุนแรงและรัฐประหาร อีกทั้งการล้มและแก้ไขรัฐธรรมนูญที่มีความถี่มากกว่าการปรับปรุงกฎกระทรวงส่วนใหญ่เสียอีก ในปี พ.ศ. 2540 เราเข้าสู่ทศวรรษที่มีการจัดตั้งศาลปกครองและองค์กรอิสระซึ่งนำมาสู่การปรับปรุงเนื้อหาวิชาการเรียนการสอนในด้านกฎหมายมหาชน

ในทางเศรษฐกิจเราผ่านวิกฤตต้มยำกุ้งและแฮมเบอร์เกอร์ซึ่งล้วนไม่น่ารับประทานทั้งสองครั้งแต่ทำให้เรามีการปรับปรุงกฎหมายทางเศรษฐกิจจำนวนมาก จากวิกฤตโควิด-19 ที่เกิดขึ้นและผลกระทบของการบุกรุกดินแดนประเทศยูเครนทำให้เกิดความตระหนักว่าทุกประเทศมีความเชื่อมโยงข้ามพรมแดนซึ่งยิ่งชัดเจนขึ้น มิไยต้องกล่าวถึงการเชื่อมโลกผ่านระบบดิจิทัลที่ทำให้เทคโนโลยี blockchain และสกุลเงินตราและสินทรัพย์ดิจิทัลใช้กันอย่างแพร่หลาย

ในช่วงสี่ปีที่ผมเรียนจนได้รับปริญญาในปี พ.ศ. 2537 นั้น เมื่อมองกลับไปก็เห็นว่าหลายวิชาที่ควรมีการเรียนการสอนในชั้นปริญญาตรีขณะนั้นยังไม่มี เช่น สิทธิมนุษยชน กฎหมายที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีดิจิทัล และกฎหมายอาเซียนเป็นต้น แล้วนิติศาสตร์ 4.0 หรือ 5.0 จะมีหรือควรมีหน้าตาเป็นอย่างไร? เนื้อที่นี้คงไม่พอจะวิเคราะห์รายละเอียด แต่โดยหลักผมคิดว่าคงประกอบด้วยหลายมิติ ทั้งในด้านการบูรณาการเนื้อหาและรูปแบบการเรียนการสอนผ่านเทคโนโลยีดิจิทัล การปลูกฝังมิติความยั่งยืน การสร้างมโนทัศน์ที่เคารพต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และความเป็นธรรมในสังคม ที่สำคัญคือการที่คณะจะก้าวเดินอย่างมั่นคงก็ย่อมขึ้นอยู่กับความสามัคคีและคุณภาพของสมาชิกทุกภาคส่วน ดังนั้นการมีส่วนร่วมของประชาคมซึ่งรวมถึงความเห็นของศิษย์เก่าและผู้มีส่วนได้เสียในการปรับปรุงเนื้อหาหลักสูตร คุณภาพผู้เรียนและผู้สอนจึงเป็นสิ่งจำเป็น

ในฐานะศิษย์เก่าผมขออวยพรให้คณะนิติศาสตร์ ธรรมศาสตร์เจริญก้าวหน้าเป็นประภาคารแห่งความรู้และแบบอย่างของการเป็นนักนิติศาสตร์ที่ดีให้กับวงการกฎหมายไทยอย่างต่อเนื่อง และเรามาปักหมุดกันว่าอีก 12 ปีที่คณะนิติศาสตร์จะอายุครบหนึ่งศตวรรษนั้น เราประสบความสำเร็จกับการเป็นนิติศาสตร์เวอร์ชันใหม่กันมากน้อยเพียงใด !”