88^th ANNIVERSARY OF TU LAW : TU LAW FOR ALL
การเดินทางของคณะนิติศาสตร์และของขวัญแสนพิเศษ

ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2565 นี้ เป็นการครบรอบ 88 ปีที่คณะนิติศาสตร์และมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้เดินทางเคียงข้างประชาชนมา เราจึงขอพาทุกท่านไปย้อนดูการก้าวเดินครั้งสำคัญของคณะนิติศาสตร์ที่เคยเกิดขึ้นตลอด 88 ปีที่ผ่านมา ทั้งในเรื่องการมอบความรู้ทางด้านกฎหมายและการบริการสังคม

การมอบความรู้ทางด้านกฎหมายด้วยความมุ่งมั่น

          การเดินทางเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่การก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง บริเวณท่าพระจันทร์ ในขณะนั้นการเรียนการสอนมีเพียงหลักสูตรเดียวคือหลักสูตรธรรมศาสตรบัณฑิต ซึ่งเน้นการสอนวิชากฎหมายโดยสอนควบคู่ไปกับวิชาทางรัฐศาสตร์และเศรษฐศาสตร์ ต่อมาในช่วงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2492 หลังจากเหตุการณ์กบฏวังหลวง รัฐบาลได้ยื่นข้อเสนอให้เปลี่ยนชื่อมหาวิทยาลัยโดยขอให้ตัดคำว่า “การเมือง” ออก และให้จัดการศึกษาโดยแบ่งออกเป็นคณะ ต่อมาจึงมีการเปลี่ยนชื่อมหาวิทยาลัยเป็น “มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์” และในวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2492 จึงได้มีการก่อตั้งคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  

สำหรับการก้าวเดินของคณะนิติศาสตร์เพื่อจัดการเรียนการสอนในระดับปริญญาตรีนั้น ในวันที่ 24 มกราคม พ.ศ. 2526 ที่ประชุมสภามหาวิทยาลัยมีมติให้ขยายการศึกษาไปรังสิต มีการก่อสร้างอาคาร  และในปีการศึกษา 2529 ได้กำหนดให้นักศึกษาระดับปริญญาตรีชั้นปีที่ 1 ของคณะนิติศาสตร์เรียนวิชาพื้นฐานร่วมกันกับคณะอื่นเป็นเวลา 1 ปี ณ ศูนย์รังสิต  ในปีการศึกษา 2545 ได้กำหนดให้นักศึกษาระดับปริญญาตรีชั้นปีที่ 2 ศึกษา ณ ศูนย์รังสิต  และในปีการศึกษา 2549 ได้กำหนดให้นักศึกษาระดับปริญญาตรีทั้งหมดศึกษา ณ ศูนย์รังสิต ตามแนวทางที่มหาวิทยาลัยกำหนด ต่อมามหาวิทยาลัยได้ขยายการจัดการศึกษาไปยังภาคเหนือ มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง ในปี พ.ศ. 2546 โดยในช่วงแรกได้เปิดสอนทางด้านกฎหมายแก่ผู้ที่สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรีในสาขาอื่นมาแล้ว หรือที่เรียกว่า “ภาคบัณฑิต” (ต่อมาได้มีการยกเลิกไป) และในปีการศึกษา 2552 ได้จัดการศึกษาหลักสูตรปริญญาตรี ภาคปกติ โดยใช้หลักสูตรและคณาจารย์ชุดเดียวกับหลักสูตรปริญญาตรี ภาคปกติ ที่เปิด ณ ศูนย์รังสิต จากนั้นตั้งแต่ปีการศึกษา 2561 เป็นต้นมา คณะนิติศาสตร์ได้ปรับปรุงหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต และเพิ่มสาขากฎหมายเฉพาะทางขึ้นอีก 1 สาขา คือ “สาขากฎหมายกับการพัฒนาที่ยั่งยืน (Law and Sustainable Development)” โดยมุ่งหวังที่จะสร้างนักกฎหมายที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในด้านการพัฒนาองค์ความรู้และคอยแก้ไขปัญหาสังคมในปัจจุบันที่เกิดขึ้น

              คณะนิติศาสตร์ยังได้จัดการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษา  โดยเปิดหลักสูตรปริญญาโทและปริญญาเอกและได้ปรับปรุงหลักสูตรอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้ทันสมัยและสอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสังคม มีการจัดการเรียนการสอนในหลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต หลักสูตรนิติศาสตรดุษฎีบัณฑิต หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารกระบวนการยุติธรรม และหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิตทางกฎหมายมหาชน  การก้าวเดินครั้งสำคัญในการจัดการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษาคือการเปิดหลักสูตรภาษาอังกฤษ ซึ่งถือเป็นความท้าทายครั้งสำคัญของคณะนิติศาสตร์ ในปีการศึกษา 2552 คณะนิติศาสตร์ได้เปิดสอนกฎหมายหลักสูตรภาษาอังกฤษครั้งแรก คือ หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชากฎหมายธุรกิจ (ภาคภาษาอังกฤษ) ซึ่งเป็นหลักสูตรในระดับปริญญาโท  และในปีการศึกษา 2557 ได้เปิดสอนกฎหมายหลักสูตรภาษาอังกฤษเพิ่มเติม คือ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต สาขาวิชากฎหมายธุรกิจ (หลักสูตรนานาชาติ) ซึ่งเป็นหลักสูตรในระดับปริญญาตรี การเปิดสอนกฎหมายหลักสูตรภาษาอังกฤษมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้สำเร็จการศึกษามีความรู้และทักษะด้านกฎหมายธุรกิจและภาษาอังกฤษสำหรับการประกอบอาชีพทางด้านกฎหมาย   

นอกจากการก้าวเดินเพื่อมอบความรู้ทางด้านกฎหมายแก่นักศึกษาแล้ว คณะนิติศาสตร์ยังได้จัดตั้งศูนย์อบรมและให้คำปรึกษาทางกฎหมาย (Legal Training and Consultancy Center) หรือที่มีชื่อย่อว่า “LeTEC” เพื่อมอบความรู้แก่ผู้สนใจและหน่วยงานต่าง ๆ โดย LeTEC ได้จัดโครงการอบรมระยะสั้นและระยะยาวเพื่อให้บริการแก่ผู้สนใจ จัดโครงการอบรมตามความต้องการเพื่อให้บริการแก่หน่วยงานของภาครัฐและภาคเอกชน รวมทั้งได้ให้คำปรึกษาทางกฎหมาย การดำเนินงานของ LeTEC ก่อให้เกิดการเผยแพร่ความรู้ทางด้านกฎหมายสู่สังคมอย่างกว้างขวางมากยิ่งขึ้น

ในการก้าวเดินแต่ละก้าวเพื่อมอบความรู้ทางด้านกฎหมายนั้น คณะนิติศาสตร์ก้าวเดินด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจ ปรับปรุงพัฒนาอย่างสม่ำเสมอเพื่อมุ่งสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการและเพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ผู้เรียน ในด้านการมุ่งสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการ คณะนิติศาสตร์ได้สนับสนุนการทำวิจัยผ่านการให้
ทุนสนับสนุนอาจารย์ในการสร้างงานวิจัยเสริมหลักสูตร การสนับสนุนนี้ช่วยให้เกิดการสร้างองค์ความรู้ใหม่ ๆ เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนในคณะนิติศาสตร์ให้ก้าวหน้า ส่วนในด้านการอำนวยความสะดวกให้แก่ผู้เรียน คณะนิติศาสตร์ได้จัดทำตำราและเอกสารประกอบการสอนเพื่อให้ผู้เรียนรวมไปถึงบุคคลทั่วไปที่สนใจได้มีแหล่งค้นหาความรู้ทางกฎหมายที่มีคุณภาพ และตั้งแต่ปี พ.ศ. 2562 เป็นต้นมา คณะนิติศาสตร์ได้ส่งตำราในรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ให้ห้องสมุดเพื่อใช้เผยแพร่หรือจัดทำไฟล์เสียงก่อนเผยแพร่ให้แก่นักศึกษาผู้พิการทางการมองเห็น ส่งผลให้นักศึกษาผู้พิการทางการมองเห็นสามารถเข้าถึงเอกสารประกอบการสอนได้สะดวกมากยิ่งขึ้น คณะนิติศาสตร์ยังได้นำเทคโนโลยีมาใช้เรื่อยมาเพื่อช่วยให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโควิด-19 คณะนิติศาสตร์ได้ใช้โปรแกรม Cisco Webex ซึ่งมีความเสถียรและรองรับการใช้งานผ่านคอมพิวเตอร์และแอปพลิเคชันบนมือถือ และเมื่อสถานการณ์การแพร่ระบาดบรรเทาลง คณะนิติศาสตร์ได้ทำห้องเรียน Smart Classroom โดยให้ผู้เรียนผลัดเปลี่ยนกันเข้ามาเรียนในห้องเรียน ในแต่ละวันผู้เรียนครึ่งหนึ่งของคลาสเรียนจะเข้ามาเรียนในห้องเรียนและอีกครึ่งหนึ่งจะเรียนผ่านระบบออนไลน์ ห้องเรียน Smart Classroom นี้จะมีอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่จะทำให้ผู้เรียนที่เรียนผ่านระบบออนไลน์รู้สึกเสมือนเรียนในห้องพร้อมกับเพื่อน ๆ ที่อยู่ในห้องเรียน มีกล้องที่มีคุณสมบัติติดตามการเคลื่อนไหวของผู้สอนแบบอัตโนมัติ และมีระบบเสียงคุณภาพที่ดี

การบริการสังคมด้วยหัวใจ

คณะนิติศาสตร์ได้สนับสนุนการทำเพื่อสังคมมาเนิ่นนาน เนื่องจากคณะนิติศาสตร์ได้ดำเนินงานเกี่ยวกับการมอบความรู้ทางด้านกฎหมายจึงได้นำความรู้ทางด้านกฎหมายที่มีมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในการบริการสังคม ก้าวสำคัญคือคณะนิติศาสตร์ได้จัดตั้งโครงการเผยแพร่วิชานิติศาสตร์ขึ้นมาใหม่ใน พ.ศ. 2521 (เดิมเป็นโครงการที่นักศึกษาในนามชมรม “นิติศึกษา” จัดขึ้น แต่ถูกยกเลิกไปหลังจากเหตุการณ์ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519) ในระยะแรกของการจัดตั้งโครงการเผยแพร่วิชานิติศาสตร์ขึ้นมาใหม่ คณะกรรมการส่งเสริมวิชาชีพของคณะนิติศาสตร์ได้ดูแลโครงการนี้ ต่อมาในปีเดียวกันกับปีที่จัดตั้งโครงการ คณะนิติศาสตร์เห็นว่าควรมีหน่วยงานเข้ามารับผิดชอบงานด้านบริการสังคมให้เป็นกิจจะลักษณะ จึงได้จัดตั้งศูนย์นิติศาสตร์ขึ้นมาทำหน้าที่ดังกล่าวรวมทั้งดูแลโครงการเผยแพร่วิชานิติศาสตร์ การดำเนินงานเผยแพร่ความรู้และช่วยเหลือประชาชนทางด้านกฎหมายของศูนย์นิติศาสตร์ก่อให้เกิดประโยชน์แก่ประชาชนเป็นจำนวนมาก

อีกก้าวสำคัญที่ต้องกล่าวถึงคือ คณะนิติศาสตร์ได้เผยแพร่ความรู้ทางวิชาการด้านกฎหมายรวมทั้งความรู้ที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายแก่สังคมผ่านการจัดทำวารสารทางวิชาการและการจัดงานวิชาการ โดยคณะนิติศาสตร์ได้จัดทำวารสารทางวิชาการ ได้แก่ วารสารนิติศาสตร์ วารสารกฎหมายขนส่งและพาณิชยนาวี วารสารบัณฑิตศึกษานิติศาสตร์ และวารสาร Thammasat Business Law Journal ส่งผลให้ผู้ที่ศึกษาด้านกฎหมายและผู้ที่สนใจมีแหล่งในการค้นหาความรู้ทางด้านกฎหมายที่มีคุณภาพเพิ่มมากยิ่งขึ้น คณะนิติศาสตร์ยังได้เผยแพร่ความรู้ผ่านการจัดงานวิชาการจำนวนมากโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย ไม่ว่าจะเป็นงานสัมมนาวิชาการ งานเสวนาวิชาการ และการบรรยายพิเศษ เพื่อให้ผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญมาพูดคุยในประเด็นต่าง ๆ รวมทั้งแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผู้เข้าร่วมงาน  ก่อให้เกิดการนำความรู้ไปใช้ประกอบการศึกษาและการปฏิบัติงาน

ในช่วงที่เกิดวิกฤตการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ขึ้น คณะนิติศาสตร์ยังคงก้าวเดินเคียงข้างประชาชน โดยได้เปิดศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายกับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโคโรนาไวรัส (TU Pandemic Legal Aid Centre) จัดให้มีผู้เชี่ยวชาญคอยให้คำปรึกษาทางกฎหมายโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย มีการให้คำปรึกษาผ่าน inbox ทางเพจ tulawcovid19 และผ่านอีเมล tulawcovid19@gmail.com อีกภารกิจที่สำคัญของศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายกับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโคโรนาไวรัสคือ การเผยแพร่ความรู้ในประเด็นปัญหาทางกฎหมายต่าง ๆ ที่เกิดจากการระบาดของโรคโควิด-19 ผ่านระบบออนไลน์ เพื่อบรรเทาความทุกข์ยากในทางกฎหมายของประชาชนจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19

คณะนิติศาสตร์จะก้าวเดินต่อไปอย่างมั่นคง พัฒนาคณะอย่างสม่ำเสมอทั้งในด้านการมอบความรู้ทางกฎหมายและการบริการสังคม เพื่อสร้างบัณฑิตที่มีความรู้ความสามารถ เป็นพลังสำคัญในการพัฒนาชาติบ้านเมือง และเพื่อพร้อมคอยอยู่เคียงข้างประชาชนเสมอโดยเฉพาะในยามที่เกิดวิกฤติ สุดท้ายนี้ คณะนิติศาสตร์ขอเชิญศิษย์เก่าทุกท่านมาร่วมเดินทางไปด้วยกันผ่านการร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ของ คณะนิติศาสตร์ เพื่อมอบของขวัญสุดแสนพิเศษแก่สังคมไทย